انحراف بینی

تیغه بینی دیواره ای است که فضای بینی را به دو حفره مجزای راست و چپ تقسیم می کند. این تیغه ممکن است در اثر عوامل مختلفی مانند: ضربه به هنگام عبور از کانال زایمانی، در اثر تصادفات و یا رشد غیر طبیعی سلول های دیواره بینی، از خط وسط منحرف شود. به این حالت انحراف بینی می گویند. قطعی ترین راه درمانی انحراف سپتوم ، جراحی بینی است که دکتر علیرضا محبی ، متخصص گوش و حلق و بینی به بهترنی نحو این عمل را به انجام می رساند.

این کج شدن چون در داخل بینی است، معمولا بر ظاهر بینی تاثیری نمی گذارد، ولی ممکن است با علایمی مانند گرفتگی یک یا هر دو مجرا، مشکل تنفسی، خر خر شبانه، کاهش حس بویایی، خشکی بینی و خون دماغ همراه باشد. اگر انحراف شدید باشد، انسداد تنفسی اتفاق می افتد که باید با جراحی اصلاح شود. به جراحی ترمیم تیغه بینی سپتوپلاستی می گویند که می تواند به تنهایی یا همراه با عمل زیبایی ( پلاستیک ) بینی، پولیپ بینی یا جراحی آندوسکوپی سینوس ها انجام شود .

علت بروز انحراف تیغه بینی

آسیب و صدمات فیزیکی می توانند باعث بروز انحراف بینی شوند. این برخوردها ممکن است طی ورزش های گروهی و رزمی ، افتادن از ارتفاع ، تصادفات ماشینی ، مشارکت در دعواهای فیزیکی و سایر موارد این چنینی ، رخ دهد. البته شایان ذکر است که انحراف سپتوم بینی می تواند به طور مادرزادی هم نمود یابد. بدین معنا که فرد از بدو تولد به آن دچار است که البته هر چه سن او بالاتر رود کجی سپتوم بر روی ظاهر بینی ، نمود بیشتری می یابد. علاوه بر موارد فوق ، رشد طبیعی استخوان دماغ نیز می تواند منجر به بروز این عارضه شود. بدین صورت که به دنبال رشد استخوان ، تیغه میانی نیز رشد کرده و گاهاً به یک سمت بینی متمایل می شود.

چه عواملی می توانند ریسک بروز انحراف بینی را بالا ببرند ؟

بعضی از افراد به طور ژنتیکی و ارثی به این عارضه دچار می باشند ؛ بنابراین اگر یکی از والدین درگیر انحراف سپتوم باشد ، ریسک وقوع آن برای فرزند هم بالاتر می رود. افرادی هم هستن که طی یک اتفاق و بر اثر ضربه تیغه بینی شان کج می شود. بنابراین کسانی که در ورزش های گروهی یا فیزیکی مشارکت دارند ، به میزان بیشتری در معرض این مسئله هستند.

علائم انحراف بینی

افرادی که تیغه بینی آنان شدیداً منحرف است ، ظاهر بینی شان نیز تحت تاثیر قرار گرفته و ممکن است کج به نظر رسد. سایر علائمی که به سبب این عارضه نمود پیدا می کنند عبارتند از :

• دشواری در تنفس از یک یا هر دو سمت بینی
• سردرد یا ایجاد درد در صورت
• گرفتگی و انسداد دماغ
• خس خس بینی هنگام تنفس
• خون دماغ شدن
• بروز سینوزیت
• آپنه خواب
• خر و پف

نحوه تشخیص انحراف بینی

جراح بینی در ابتدای امر معاینه ، در مورد علائم نمود یافته سوالاتی می پرسد. همچنین دماغ را به طور فیزیکی مورد معاینه قرار می دهد. پزشک به کمک نور چراغ قوه ، ساختار داخلی دماغ و مسیر عبور هوا را ارزیابی می کند.

آموزش های قبل از عمل انحراف بینی

• شب قبل از عمل غذای سبک میل کنید.
• از ساعت 12 شب قبل از عمل ناشتا بمانید.
• شب قبل از عمل حمام کنید.
• در مورد آقایان اگر سبیل بلند دارید کوتاه کنید.
• در مورد خانم ها لاک ناخن ها و آرایش خود را پاک کنید.
• قبل از رفتن به اتاق عمل زیور آلات ، اجسام فلزی ، گیره سر ، لنز ، دندان مصنوعی و پروتزهای مصنوعی قابل حرکت را خارج کنید.
• کلیه لباس ها ، لباس زیر و جوراب های خود را درآورید و لباس مخصوص اتاق عمل ( گان ) را بپوشید.
• قبل ازرفتن به اتاق عمل ، ادرار خود را تخلیه کنید.
• این عمل بنا به صلاحدید پزشک بیهوشی ، به روش نیمه بیهوشی و یا بیهوشی عمومی انجام خواهد شد.
• طول مدت عمل حدود نیم تا یک ساعت است.
• معمولا فردای روز عمل مرخص می شوید.

درمان انحراف بینی

از آن جایی که انحراف تیغه بینی می تواند مشکلات تنفسی را به همراه داشته باشد ، لازم است که افراد برای درمان آن اقدام کنند. قطعی ترین روند درمانی ، جراحی انحراف بيني است که به آن سپتوپلاستی نیز می گویند. اگر نفس کشیدن برایتان دشوار است و به طور مکرر به عفونت سینوس و دیگر علائم آزار دهنده ناشی از انحراف سپتوم دچار می شوید ، باید در اسرع وقت جهت سپتوپلاستی به جراح بینی مراجعه کنید.

در طول درمان انحراف تیغه بینی چه پیش می آید؟

هدف اصلی سپتوپلاستی صرفاً درمانی است و طی آن تغییری در ظاهر بینی ایجاد نمی شود. اگر فرد بخواهد علاوه بر برطرف سازی انحراف ، فرم دماغ خود را تغییر دهد ، باید تحت روند سپتورینوپلاستی قرار بگیرد. به طور کلی عمل انحراف بيني حدوداً یک الی 2 ساعت طول می کشد و پس از اتمام آن اگر عارضه ای نمود پیدا نکند ، فرد می تواند به منزل بازگردد.

مرحله اول سپتوپلاستی بیهوشی است. بیهوشی عمومی برا عمل سپتوپلاستی مناسب تر است. البته تشخیص این امر در صلاحیت جراح بینی است. چنانچه ایشان تشخیص دهد که کاهش هوشیاری به طور کامل می تواند زندگی فرد را تهدید کند ، بی حسی موضعی اتخاذ می شود.  مرحله بعدی اصلاح انحراف تیغه می باشد. دکتر جراحی بینی با ایجاد برش ، غشاء مخاطی را از روی ساختار بینی و تیغه آن بر می دارد. پس از آن ، بافت غضروفی و استخوانی سپتوم که انحراف بینی را ایجاد کرده اند برش داده و از محل برداشته می شوند. سپس تیغه در وسط بینی قرار گرفته و غشاء مخاط روی آن را می پوشاند. در انتها برش های جراحی با نخ بخیه بسته شده و بینی پانسمان می شود.

آموزش های بعد از عمل انحراف بینی

• معمولا روز عمل شما نباید چیزی بخورید ، از زمانی که به شما اجازه داده شد ، رژیم مایعات : آب ، چای و آب کمپوت بنوشید. در صورت تحمل و صلاحدید پزشک کم کم غذاهای نرم و سپس غذای معمولی برای شما آغاز خواهد شد.
• در ساعت های ابتدایی بعد از به هوش آمدن ، ممکن است گلودرد داشته باشید که به خاطر اثر لوله بیهوشی است.
• ممکن است درد در دندان های بالا احساس شود که این درد ظرف چند هفته از بین می رود.
• می توانید با استفاده از مسواک نرم ، دندان هایتان را مسواک بزنید ولی لب بالا را دستکاری نکنید.
•  در وضعیت نیمه نشسته استراحت کنید و حین خواب بالش های بیشتری زیر سرتان بگذارید تا نیم تنه شما بالاتر از پاها باشد و ورم کمتری در صورتتان ایجاد شود.
• از بلند کردن اشیاء سنگین خودداری کنید.
• مراقب باشید ضربه به بینی تان وارد نشود.
• با دهان باز عطسه و سرفه کنید و از حرکات شدید صورت حین خنده و گریه اجتناب کنید.
• تا دو هفته بعد از عمل از تخلیه ترشحات بینی با فشار (فین کردن) خودداری کنید.
• از مصرف غذاهایی که نیاز به جویدن طولانی دارند (مانند ساندویچ و کباب برگ) و مواد خوراکی که به آنها حساسیت دارید ، خودداری کنید.
• این جراحی از درون بینی انجام می شود، لذا در بیشتر موارد هیچ برش و بخیه ای بر روی بینی شما وجود نخواهد داشت . بخیه ها در داخل بینی و قابل جذب است. تامپون بینی معمولا 48 تا 72 ساعت بعد توسط جراح خارج می شود.
• شستن صورت یا حمام کردن به شرطی که پانسمان روی بینی خیس نشود با آب ولرم بلامانع است.
• در هفته های اول ، ورزش های سنگین انجام ندهید، تا از برافروختگی صورت و وارد آمدن ضربه پیشگیری شود. شنا ، شیرجه وآفتاب گرفتن به مدت 1 تا 2 ماه ممنوع است.
• در هفته های اول در معرض حرارت اجاق گاز و بخاری و نور شدید آفتاب نباشید.
• ممکن است برای پیشگیری از خونریزی ، پزشک برای شما دارو تجویز نماید، طبق دستور دارو ها را استفاده نمایید.
• برای جلوگیری از چسبندگی و عود انحراف بینی ورقه هایی از جنس سیلیکون داخل بینی قرار داده می شود. این ورقه ها 3-1 هفته بعد از عمل خارج می شود، به آنها دست نزنید.
• درد زیادی بعد از عمل وجود ندارد . ممکن است به خاطر وجود تامپون در داخل بینی احساس درد در صورت و پیشانی نمایید که با مسکن هایی مانند استامینوفن برطرف می شود. بدون مشورت پزشک از آسپیرین یا بروفن استفاده نکنید.
• بعد از خارج کردن تامپون بینی ، طی چند هفته اول بعد از عمل به علت جمع شدن ترشحات داخل بینی نفس کشیدن مشکل می شود. می توانید برای شستشوی بینی روزانه چند نوبت از محلول سرم نمکی ( نرمال سالین ) استفاده کنید. با استفاده از یک سرنگ 20 سی سی از سرم را در بینی بریزید و اجازه دهید ترشحات ، شستشو داده شده و خارج شوند.
• در صورت خونریزی از بینی و یا بلع مکرر خون (خونریزی ته حلق ) به پزشک خود اطلاع دهید.

چه کسانی باید برای جراحی انحراف بینی اقدام کنند ؟

اگر علائم ناشی از منحرف بودن سپتوم حاد باشد و حتی نفس کشیدن عادی امر دشواری برای فرد گردد ، باید برای انجام سپتوپلاستی اقدام کند. البته پیش از تصمیم گیری قطعی در خصوص انجام جراحی ، موارد زیر را در فرد مورد بررسی قرار می دهد :

1. سن
2. سطح سلامتی
3. ریسک فاکتورها
4. عوامل زمینه ای
5. جراحی پیشین
6. مصرف الکل ، سیگار و دیگر دخانیات

منحرف بودن سپتوم بینی به عوارضی را به همراه دارد ؟

از عوارض انحراف بینی می توان به سه مورد زیر اشاره کرد :

خشکی دهان : چرا که در صورت شدید بودن انحراف امکان دارد مسیر عبور هوا بسته شود و نفس کشیدن دشوار گردد. از این رو فرد مجبور می شود از راه دهان تنفس کنید که انجام این امر برای طولانی مدت منجر به خشکی دهان می شود.

احساس فشار در بینی : به سبب متمایل بودن تیغه به سمت از دماغ ، در همان سو فشاری احساس می شود به خصوص هنگام عطسه که هوا می خواهد با شدت زیادی خارج شود.

اختلال در خواب : با توجه به نرمال نبودن عمل تنفس به خاطر کجی سپتوم ، هنگام خواب از آنجایی که فرد در حال دراز کشیده قرار می گیرد ، امکان دارد تنفس دشوارتر شود.