شکاف کام و شکاف لب یکی از مشکلاتی است که برخی از نوزدان در هنگام تولد با آن مواجه هستند، در این مقاله که توسط دکتر محبی تهیه شده تصمیم داریم به این موضوع بپردازیم ابتدا به صورت جداگانه هر یک از این موارد را تعریف می کنیم و پس از آن به طور کلی به بررسی آن می پردازیم.
شکاف لب چیست ؟
یکی از انواع مختلف ناهنجاری های مادرزادی صورت است که در اثر تکامل غیرطبیعی صورت در طی حاملگی رخ می دهد. در لب بالا تشکیل شده، به صورت یک شکاف کوچک یا فرورفتگی لب یا شکاف ادامه دار بسمت بینی می باشد. ممکن است بینی کج شده یا در یک طرف پهن تر به نظر برسد. درشکل خفیف آن ممکن است شکاف لب آنقدر کوچک باشد که به صورت یک حفره کوچک در قسمت قرمز لب یا شبیه یک زخم جوش خورده از لب به طرف سوراخ بینی به نظر برسد .
شکاف کام چیست ؟
در واقع شکاف واقع در خط میانی کام است و به دلیل اتصال ناقص دو نیمه کام پدید می آید و ممکن است کامل یا ناکامل باشد. سوراخ سقف دهان که در اثر شکاف ایجاد می شود می تواند دهان را به حفره بینی مرتبط کند.
علل شکاف کام و شکاف لب چیست ؟
علت اصلی آن ژنتیك است. سر جنین طی 6 تا 10 هفته حاملگی تشکیل می شود. اگر بافت ها و استخوان های فک، بینی و دهان به طور طبیعی با هم تلاقی نکنند شکاف در کام یا لب به وجود می آید .
عوامل محیطی زیر را نیز دخیل می دانند:
- عوامل فصلی مثل قرارگیری در معرض آفت کشها
- رژیم غذایی مادر و عدم دریافت مواد مغذی مناسب و ویتامین ها ( اسید فولیک، رتینوئید که از خانواده ویتامین A است.)
- استفاده مادر از الکل و مصرف سیگار و ترکیبات نیترات و مصرف مواد مخدر توسط والدین
درمان شکاف کام و شکاف لب
شکاف لب و کام قابل درمان است اما نوع درمان به شدت شکاف بستگی دارد. جراحی لب در 2 تا 3 ماه اول بعد از تولد و در زمانی که بچه وزن مناسبی داشته ، عاری از هر نوع عفونت دهانی تنفسی و عمومی باشد، انجام می گیرد .
عمل شکاف کام معمولا در بچه ای که از سایر لحاظ طبیعی باشد، در یک سالگی صورت می گیرد تا بتوان به تکلم مطلوب رسید.
قبل از عمل جراحی شکاف کام و شکاف لب به چه نکاتی باید توجه نمود ؟
علایم عفونت در نوزاد بسیار مهم است. در صورت وجود تب و بی قراری، قرمزی یا ترشح اطراف شکاف حتما باید پزشک و پرستار را در جریان قرار دهید.
مشکلات تغذیه ای کودک بسیار مهم بوده، به دلیل کاهش قدرت مکیدن در نوزادان و مشکلات ساختمانی دهان نوزاد، تغذیه وی با مشکل روبروست .
شیر مادر بسیار مفید بوده، بهترین نوع شیر برای نوزادان دارای شکاف است. احتمال برگشت شیر از مری به داخل راه هوایی در این نوزادان در هنگام تغذیه بسیار بیشتر از نوزادان سالم است و چون شیر مادر کمتراز شیر خشک، غشای مخاطی را تحریک می کند، مشکلات کمتری برای نوزاد به وجود می آورد.
در نظر داشته باشید نیاز به مکیدن در آغوش مادر در نوزاد یک نیاز بزرگ و اساسی در این دوران است که باید توسط مادر تامین گردد. تماس پوست با پوست مادر و نوزاد بسیار کمک کننده بوده، نیاز های عاطفی نوزاد را برطرف می کند. نوزاد باید به صورت طاق باز یا به پهلو بخوابد .
بعد از عمل شکاف کام و شکاف لب به چه نکاتی باید توجه نمود؟
بعد از جراحی شكاف لب
- پس از عمل بهتر است حركات دست های کودک را كنترل كنید تا كودكان به محل بخیه ها دست نزنند.
- از قطره چكان یا سرنگ جهت تغذیه شیرخوار استفاده شود.
- تا حدود 10 روز، قاشق و پستانك را داخل دهان کودک نكنید.
- محل بخیه ها را مرتب با پنبه آغشته به سرم شستشو تمیز كنید و روی آن پماد ویتامین A+D بمالید.
- جهت مرطوب كردن هوا از دستگاه بخور استفاده شود.
- مراقب باشید تا شیرخوار ، لب خود را به تشك و بالش نساید.
- از گریه كردن كودك پیشگیری شود.
- در روز مقرر جهت كشیدن بخیه ها به درمانگاه گوش حلق و بینی (ENT) مراجعه نمایید.
- داروهای نسخه شده را به موقع و سر ساعت مصرف کنید.
بعد از عمل شكاف كام
- معمولا تغذیه بعد از هوشیاری كامل پس از عمل و با خوردن جرعه های آب شروع می شود. از روز بعد می توان از رژیم مایعات استفاده كرد. این كار بهتر است با فنجان انجام شود.
- اگر با قاشق به کودک غذا می دهید نباید قاشق را وارد دهان وی كنید بلكه غذا را از پهلوی قاشق بر روی زبان بریزید تا به بخیه ها آسیب نرسد.
- تا بهبودی كامل زخم از خوراندن غذاهای سفت مثل سیب زمینی سرخ كرده، شیرینی، شكلات سفت و مانند آن خودداری كنید.
- مواظب باشید تا كودكتان اسباب بازی خود را داخل دهان نكند.
- هرچه زودتر كودك را تشویق كنید تا حرف بزند زیرا این كار باعث می شود اعتماد به نفس كودك بالا برود.
- بعد از ترخیص به دلیل خطر زیاد عفونت گوش میانی جهت معاینه گوش های فرزندتان به طور مداوم به پزشك مراجعه كنید.
- بازی هایی مثل دمیدن در بالن و بادكنك به بسته شدن كام كمك می كند.
- زمان ترخیص، روز مراجعه به درمانگاه به شما گفته می شود و برگه خلاصه پرونده به شما داده می شود كه با این برگه به درمانگاه ENT (درمانگاه گوش ، حلق و بینی) مراجعه نمایید.
- داروهایی که برای کودکتان تجویز شده است را در زمان مقرر مصرف نمایید.
